Een gedicht dat me gezien het onderwerp na aan het hart ligt, maar mét een uitleg. Niet om de magie te doorbreken, maar om het onwikkelprocédé wat meer te duiden..

Wat bedroef je mij[1]?
 
Ik[2], die huilde om het leed
een ander aangedaan, aan
eender welke bedstee[3] stond
en heelde wat te lijmen viel;
sla mezelf verwonderd[4] gade,
 
op wie nu het verdriet te richten[5],
wie is zij[6], de vrouw die werd
verwond[7], wat bedroef je mij
nu de roemer[8] op mijn weg,
en mijn dagen niet meer vast[9],
 
de liefde[10] in de muil van het
monster[11] zoeter smaakt dan
honing[12], jonger voelt dan
lente, zachter tonend dan
oktoberzon[13] in mijn gedachten[14]
 
die me vol vertrouwen smeken[15]:
zeg me dat straks jij er bent[16],
niet die ander[17], maar het eigenst
mijn[18], wil bij de Vader[19] zijn.


[1] Naar Psalmen 43: “Wat ben je bedroefd, mijn ziel”. De handeling van dit gedicht vindt plaats binnen het kader van dit citaat. De titel opent, de ziel verschijnt in de laatste zin.

[2] De hoofdpersoon is een lieve goede kennis, die gehoord heeft dat ze een levensbedreigende ziekte heeft.

[3] Veel leed in de familie, staat voor mensen in haar omgeving altijd klaar.

[4] Verbijstering over de eigen ziekte. Is er via allerlei onderzoeken haast ’ingerommeld’.

[5] Is vaak zó met de ander bezig, dat het lastig is om over jezélf verdriet te hebben.

[6] Een weg naar binnen moet nu worden afgelegd, hier via de 3e, 2e naar de 1e persoon: zij-je-mijn

[7] Er is een interne wonde, ook al voelt het nog helemaal niet zo. Ben ik het echt die kanker heeft?

[8] De gifbeker van Socrates, die op je levensweg verschijnt. Aanvaard je hem?

[9] Hoe lastig is het om bij de dag te leven, zonder zicht op hoe lang alles zal duren.

[10] Liefde is de essentie van het leven. Het dient zich (ineens weer) aan in dagen van nood, sterker dan ooit.

[11] Het monster staat voor de dood. In het aanschijn van de dood wordt alles licht.

[12] Honing in de muil verwijst naar het raadsel van Simson. Het leven zelf is een raadsel, vol tegenstrijdigheid. Het raadsel luidde: ‘het is sterk en het verslindt altijd, nu biedt het een maal van zoetigheid”. Het verwees naar een dode leeuw langs de kant van de weg, in wiens bek een bijenkolonie was genesteld.

[13] Genieten van de zon in de eigen achtertuin. Oktober is het seizoen van verval.

[14] Je gedachten zijn niet je essentie. Ze zijn ratio. Maar je hebt ze wel.

[15] Innerlijke strijd: berust ik en vertrouw ik, of probeer ik er met mijn gedachten bij te komen

[16] Jij, de kern van jezelf, die op het hemelfeest verschijnt.

[17] De mens sterft alleen/eenzaam, zoals hij alleen geboren wordt

[18] Het ‘eigenst mijn’: de ziel

[19] De éenwording van de ziel met de Vader. Het is een wilsbesluit, maar ook een verwachting. Psalm 43: “laten licht en waarheid mij leiden naar de plaats waar U woont”

Ramsey Nasr sprak laatst tijdens een muziekfestival over zijn pogingen om psalmen uit het Latijn te vertalen en er zelfs een paar nieuw te maken. Ik had dat zelf al eens bij Hooglied geprobeerd en heb nu een paar avonden zitten schaven aan een nieuwe poging. 

Hooglied
In de dagen dat je zoeter smaakt, 
als je neervalt in het hoge gras 
en je benen langs de rafelranden 
zacht en vurig op mijn lippen landen,
of de dagen dat je zouter bent,
als je uit het schuim van witte golven 
met open rimpelhanden op het strand landt,
je voeten zakken in het zuigend zand,
of de dagen van de bitterheid,
als we liggen in het fluwelen bed 
van de vrouwenmantel, zij aan zij 
en onze druppels mengen, jij met mij:
nooit proefde ik een spoor van zuur,
heup aan heup, hartig, ieder uur.

Bricquebosq, Normandië
 
Even schudt ze met haar blonde haren
zucht dan lichtblauw door ‘n grijze deken;
zo vaak kwamen baarden aangevaren
maar nog sneller van haar zij geweken
 
is zij niemands vrouw of bleue page,
de gast schiet langs haar groene buizenwegen
maar de kwade stokt in dicht bocage,
weerbarstig, niemand die haar heeft gekregen.
 
Elke Noorman zal het zeker grif beamen:
dit land heeft zo’n ziel uit hard graniet,
al beleent hij die met vreemde namen,
nog heeft hij haar eer en waarde niet.
 
Thieuville wist het, wij kregen ‘t mee,
In het landhuis van Letablier.

“Een paar kinderen zijn gisteren bij mijn vader geweest om te praten over de Septemberfeesten”, vertelt een geboren en getogen Ruurlose moeder. Ik glimlach. Die kinderen zitten vast op de Willibrordusschool. Ze doen mee aan het project van de historische vereniging Old Reurle. Ze interviewen mensen over vroeger. De opdracht is simpel. Duik in de geschiedenis van je eigen dorp en word daarmee officieel gediplomeerd ‘Junior Onderzoeker’. Binnen een maand! Een zwemdiploma halen duurt langer.
Vanaf het moment dat de schoolkinderen van de bovenbouw het lokaal van Old Reurle in de bibliotheek binnenstromen, krijgen ze heel wat te doen: aan de hand van voorwerpen op een onderzoekstafel mogen ze een onderwerp kiezen, een heus onderzoeksplan bedenken, met het eigen mobieltje zoveel mogelijk foto’s van archiefstukken en voorwerpen maken, contact leggen met de te interviewen personen, een vragenlijst opstellen, naar de bieb of het archief gaan en alvast op internet rondstruinen. Op school gaan ze ermee door en tot slot moet al het materiaal worden verwerkt in een aantrekkelijk leesbaar verhaal.
Halverwege komen leden van Old Reurle op school om de kinderen te coachen. Sommige groepjes blijken al aan het schrijven, anderen hikken nog ergens tegenaan. De een grijpt bijvoorbeeld makkelijker de telefoon om een hun onbekende Ruurloër te bellen. Maar als zo’n telefoontje dan wordt gepleegd, blijkt maar weer hoe verweven een dorp is. “O, maar dat is de oma van mijn vriendin van volleybal!”. Het ijs is gebroken. De juf helpt natuurlijk ook mee, stuurt bij waar nodig.
Sommige kinderen werken verrassend zelfstandig. Eén groepje interviewt baron Van Heeckeren over de bommen die om het kasteel vielen in de Tweede Wereldoorlog. Een ander groepje verdiept zich in de geschiedenis van dat beroemde “witte gebouw” aan het begin van het dorp. En waarom heet het eigenlijk Avenarius? Weer een ander clubje vraagt aan de vriendengroep van het eerste uur hoe Reurpop is ontstaan. Een ‘jong evenement’ heeft dus ook al geschiedenis! Een paar kinderen zoeken uit waar de Reurlse Folkloredanstraditie vandaan komt. Er is veel te vertellen over ons dorp.
Al gauw is de dag aangebroken dat de artikelen moeten worden ingeleverd. Een jury beoordeelt ze vlot op originaliteit, gedegenheid en schrijfstijl. Zijn er nieuwe vondsten gedaan? Bijvoorbeeld dat de grote verzetsheld Frits de Zwerver het kippenhok van de familie Dijkman als bidplaats gebruikte? Of dat de Bundeling vanwege andere bewonersbehoeften op de schop gaat, iets wat de kinderen al ontdekten voordat het onlangs in de krant stond? In wat verzameld is, zijn heel wat bekende en onbekende feiten en weetjes te genieten.
De plek waar je woont, de mensen die er samenleven, hun manier van ontspanning: het wordt allemaal met elkaar in verband gebracht, vertelt een bestuurslid van Old Reurle. “Zelf ben ik geïnterviewd over onze reis van VV Ruurlo naar Amerika. Mijn verslag destijds kwam van pas”. Dat de jeugd met oudere Ruurloërs spreekt, dat ze ontdekken hoe je op internet onzin en waarheid scheidt, dat ze leren hoe je als journalist een interview op je mobieltje opneemt, leren om pakkend te schrijven: er wordt veel van ze gevraagd.
Het beste artikel gaat dit keer (toevallig) over de Willibrordusschool zelf. De meiden schrijven over de oude schoollocatie bij de kerk en over het nieuwe Daltononderwijs op school. Het werkstuk wordt gepubliceerd in de eerstvolgende Onder d’n Kroezeboom, het kwartaalblad van Old Reurle. Welk historische periodiek heeft nou kinderen van elf, twaalf jaar als auteurs? Vorig jaar waren Wonderwijs en Driesprong al aan de beurt, Kerst Zwart volgt nog voor de zomer. In Ruurlo gebeurt het!

Herinner me de kou,
witgepleisterd wandwerk,
steentjes in de consistorie:
hoe alles in het zwarte gat
verdween
waar geen massa,
geen besef van tijd
of Liefde is.
En we zijn weerom gekomen,
ergens.