1.       Het geheim van mijn succes
  Trots zijn op wat je hebt bereikt. Je eigen bedrijf, of je rijke schare aan nakomelingen. Je wil het je naasten, collega’s, personeel of opvolgers vertellen: wat zijn de ingrediënten tot het succes gebleken? Welke lijn zit er in mijn carrière, mijn leven? Het werkt vaak heel efficiënt om iemand te vertellen over je rijk gevulde bestaan. Via het gesprek, de vragen en antwoorden, raak je zelf ook weer verrast door de verbanden die de ander ziet en die jezelf nooit zo bewust zag. Gewoon omdat het jezelf betrof. Was het allemaal toeval of toch veel transpiratie en toewijding? Was het nature of nurture? Een levensverhaal boort de bronnen achter succes aan en geeft lessen voor het nageslacht.

2.       Zingeving in het leven
  We lopen met miljarden mensen hier op aarde rond. De maatschappij is razend ingewikkeld geworden. Veel mensen vragen zich af wat de zin is (geweest) van hun leven. Het is toch geen toevallige samenloop van gebeurtenissen. Je bent toch geen willoos radertje in het grote geheel?
  Er zijn heldere verbanden te ontdekken in je bestaan. Je hebt invloed op anderen. Je leven heeft betekenis, verdient een verhaal. Vertellen over waar je vandaan komt, wat de beslissende momenten (bewust of onbewust, vooraf of achteraf ingezien) in je leven waren, het helpt je om jouw verhaal te reconstrueren.

3.       Omgaan met existentiële gebeurtenissen
  Het is razend knap hoe mensen om weten te gaan met een chronische ziekte of aandoening. Ziekte brengt hoe dan ook psychische en fysieke beperkingen met zich mee. Soms zijn ze levensbedreigend. De kracht zit ‘m in hoe je daarmee omgaat. Een levensverhaal helpt je die omgang te bepalen, of lotgenoten te vertellen hoe je daarin al zoekend je weg hebt gevonden.

4.       Richting bepalen
  Een levensverhaal samen maken (verteller en schrijver) is een zoektocht naar een richting voor de rest van je bestaan. Want de lessen uit het verleden blijken steeds de ankers en aanknopingspunten voor de toekomst. Veel mensen in de midlife fase vinden er baat bij.

5.       Voetprint
  Wat laat ik achter op deze wereld? Mijn verhaal. Een voetnoot in de geschiedenis misschien, maar een waardevolle. Een verhaal rond mensen, contacten, liefde en emoties. Uniek om verteld te worden, als nalatenschap.

"Aan het Woord, editie 2011", heet de verhalen/gedichtenwedstrijd in de provincie Gelderland. De organisatie biedt de mogelijkheid om je te laten coachen. Ik werd schriftelijk van advies voorzien, omdat de aangekondigde bijeenkomst in de bibliotheek van Ruurlo niet doorging. Kreeg heel puntige en warme feedback. Daarmee is de deelname eigenlijk al geslaagd. De collega-dichter: "ik hoop dat je mijn commentaar ervaart als opbouwend en uitdagend, aan iemand die duidelijk echt iets kan". Dat is een heerlijk compliment! Ik heb de sonnetten aangepast en ingezonden.

Er vindt de laatste tijd onderzoek plaats naar het effect van levensverhalen op mensen. Vandaag in de krant een artikel over Thijs Tromp, die er morgen in Kampen op hoopt te promoveren. Hij heeft in zorginstellingen een groep oudere mensen hun levensverhaal laten vertellen en een controlegroep een vorm van 'normale' activiteitenbegeleiding laten ondergaan. Tromp heeft vervolgens de twee groepen vergeleken. De groep die het levensverhaal vertelde keek positiever terug op het leven dan voordien. Of hun welbevinden er echt structureel door was toegenomen, dat kon hij kennelijk niet aantonen. 

Eerder lukte dat Ernst Bohlmeijer (tegenwoordig UT Twente) wel. Hij toonde aan dat een groep die met levensverhalen bezig ging, achteraf minder depressief scoorde (in een test) dan de controlegroep die geen levensverhalen vertelde. Herinnering leidt er toe dat je je ook je positieve episodes weer voor de geest haalt. Je beleeft die opnieuw en daar kun je kracht aan ontlenen, ook voor de toekomst.

Het is dankbaar om te doen: mensen helpen hun verhaal te vertellen! En het raakt wetenschappelijk bewezen dat het werkt! Tijd voor opname in het ziektekostenpakket?

Dichten is in. De vorm is vrij en werken met rijmschema's is niet meer van deze tijd. Ook de thema's schieten alle kanten op. Het lijkt soms sjieker om over een tafel te dichten dan over de liefde, de dood, de vergankelijkheid. Het klassieke vers wordt een beetje gewantrouwd. Een dichter als Jean Pierre Rawie heeft lang kritiek ondervonden. Zijn grote lezersschare toont aan dat hij toch een groot dichter is.

Ik probeer zelf ook de klassieke vorm aan te houden. Ik zit in de 'periode' van het Shakespeare-sonnet. Drie coupletten van vier regels, plus twee afsluitende strofen. Kruisrijm, behalve bij die laatste twee regels. 
Veertien regels in totaal. Het is een hele tour om daarin je verhaal kwijt te raken. Het zijn plotse ingevingen, het is schaven aan de opbouw, de rijm, aan de wending, de clou. Het is niet echt aangenaam tijdverdrijf, zoals het maken van een kruiswoordpuzzel dat is (voor puzzelaars). 

Samuel Taylor Coleridge, een Britse dichter uit het begin van de 19e eeuw, vond dat zijn talent tot verhalen vertellen een 'kwelling' vormde, een 'vloek'. Daar spreekt noodzakelijkheid uit. Ik voel sympathie voor die gedachte. Een sonnet.

Tegen wil en dank

Ook als ik archaïsch ben
niet dichter in het nu en hier,
de nood drukt toch mijn ganzenpen
diep in 't geschept papier.

In het nieuwe schuilt ook niet
de schoonheid van ‘t bestaan.
Wie zin in ziel en wezen ziet
raakt tijdloos lezers aan.

En, als liefde, verdriet en pijn,
godverlaten eenzaamheid,
zijn los geweekt uit mijn brein,
ben ik, even, mijn grijze deken kwijt.

O muze, geef mij ooit één klein regeltje
waarmee ik word herinnerd op een tegeltje.

Zag in de Stentor vandaag een verhalenwedstrijd vermeld: "Aan het woord!". Ik heb de afgelopen jaren twee keer aan een competitie deelgenomen. De eerste keer was het resultaat zeg een eervolle vermelding: opgenomen staan in de bundel van het Waterschap Rijn en IJssel. De tweede keer werd mijn tekst gezongen door de winnaar van het Singersongwriterfestival in Zutphen.

Competities. Bij voetbal meet je wie het sterkst, meest tactisch en balvaardigst is. Maar bij verhalen, gedichten of liedteksten...alles is zo ongelijksoortig. 

Ik denk na over m'n motief: is het het strelen van de ziel, de eerzuchtige, tegelijk onzekere zucht naar (h)erkenning? De trip (alleen als je wint)? Het contact met zielsverwanten? Dat laatste is heel mooi. Vaak zijn het gevoelige mensen die de wereld in verwondering waarnemen. En erover moéten schrijven, als noodzaak. Mooi om ze in de coulissen van een uitreiking te ontmoeten.

Toch maar weer meedoen of misschien nog een nachtje over slapen. Ik heb tot in november de tijd en op 18 december is pas de uitslag. Vlak voor Kerst. Misschien ga ik wel een Kerstverhaal inzenden.

In ieder leven schuilt een verhaal. Met unieke kenmerken, maar ook met universele trekken. Het unieke boeit en de - al dan niet bewuste - herkenning van het universele raakt. Het is de kunst om het universele te vinden. Die zoektocht gebeurt als je met mensen praat, als je geboeid luistert. Ik kwam deze vertaling tegen van de Britse Renaissance-dichter Davies. Het drukt prachtig uit wat ik bedoel: 

Zo doet zij, wanneer in elks persoonlijke staat
zij het algemene ziet en eruit losmaakt
en dit dan, weer gekleed in veler naam en levenslot
door onze zinnen kennelijk onze geesten raakt.

Zat laatst nog eens te denken over het fantastische nummer Einde van de lijn van Marco Borsato en zijn tekstschrijver en componist John Ewbank. Jaloers op hoe zij mensen weten te raken met hun kleinkunst (met een grote k). Het is zo uit het leven gegrepen. Steeds weer de thema's (gebroken) liefde, waarheid en zin(geving). Een sonnet.

Het einde van de lijn

Het einde aan gevoel komt
wanneer zo vaak gedrukt
alle sensoren doof zijn
en de liefde is mislukt.

En als er geen gevoel meer is,
waar is dan de bron
die bestaan zijn waarde gaf
waaruit men putten kon.

En als er geen waarde is,
waar is dan de lijn
die tussen dood en leven
veilig getrokken leek te zijn.

Ziedaar, vrees dat de levensrit
nu wel in de gevarenzone zit.